وبلاگ
کلیات میکروبیوم
مقدمه
میکروبیوم به مجموعه‌ای از میکروارگانیسم‌ها شامل باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و آرکی‌ها گفته می‌شود که در بخش‌های مختلف بدن موجودات زنده زندگی می‌کنند. در سال‌های اخیر مشخص شده است که این جوامع میکروبی نقش کلیدی در سلامت، متابولیسم، عملکرد سیستم ایمنی و حتی بروز بسیاری از بیماری‌ها ایفا می‌کنند. شناخت و مطالعه‌ی میکروبیوم، افق‌های جدیدی در زمینه‌ی پیشگیری و درمان بیماری‌ها ایجاد کرده است.
تاریخچه شکل‌گیری
اولین مشاهدات از دنیای میکروارگانیسم‌ها در قرن هفدهم توسط آنتونی فان لیوونهوک انجام شد. او با میکروسکوپ‌های ابتدایی خود توانست موجودات ریز زنده را ببیند. در قرن بیستم ارتباط برخی از میکروب‌ها با بیماری‌ها به‌تدریج شناخته شد، اما در آن زمان تصور نمی‌شد این میکروب‌ها علاوه بر بیماری‌زایی، می‌توانند به سلامت هم کمک کنند. نقطه‌ی عطف این حوزه در سال ۲۰۰۸ با آغاز پروژه Human Microbiome Project رقم خورد که با استفاده از فناوری‌های توالی‌یابی، ترکیب ژنتیکی میکروب‌های بدن انسان را با دقت بررسی کرد.
دانشمندان برجسته
اصطلاح “میکروبیوم” نخستین بار توسط Joshua Lederberg پیشنهاد شد. او به نقش این جوامع میکروبی در تکامل و سلامت انسان اشاره کرد. در دهه‌های اخیر، محققانی مانند Rob Knight با توسعه‌ی روش‌های بیوانفورماتیکی و پروژه‌هایی همچون Earth Microbiome Project، در گسترش دانش ما از این حوزه نقش پررنگی داشته‌اند.
تحولات و تغییرات اخیر
ورود متاژنومیکس و توالی‌یابی نسل جدید (NGS) نقطه‌ی عطفی در مطالعه‌ی میکروبیوم بود. این روش‌ها امکان شناسایی و تحلیل هزاران گونه‌ی میکروبی بدون نیاز به کشت آزمایشگاهی را فراهم کردند. همچنین ترکیب داده‌های ژنتیکی با بیوانفورماتیک پیشرفته، دیدگاه‌های تازه‌ای درباره‌ی ارتباط میکروبیوم با بیماری‌های متابولیک، سرطان و اختلالات ایمنی ایجاد کرده است.
کاربردها و جایگاه در پژوهش و بالین
امروزه مطالعه‌ی میکروبیوم در تحقیقات پایه و بالینی جایگاه ویژه‌ای دارد. بررسی ترکیب میکروبی روده در بیماری‌هایی مانند دیابت و چاقی، مطالعه میکروبیوم پوست در بیماری‌های التهابی و بررسی نقش میکروب‌های دهان در بیماری‌های قلبی-عروقی، تنها بخشی از کاربردهای این حوزه هستند. علاوه بر این، توسعه‌ی پروبیوتیک‌ها و روش‌های درمانی مبتنی بر اصلاح میکروبیوم، به‌عنوان رویکردی نوین در پزشکی شخصی در حال گسترش است.
بازار کار و آینده شغلی
دانش میکروبیوم نه تنها در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بلکه در صنایع غذایی، داروسازی و پزشکی کاربردهای فراوانی دارد. متخصصانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند می‌توانند در توسعه داروهای جدید، مکمل‌های پروبیوتیک یا تست‌های تشخیصی نوین مشارکت داشته باشند. با توجه به رشد سریع تحقیقات در این زمینه، آینده شغلی این رشته بسیار روشن به نظر می‌رسد.
جمع‌بندی
میکروبیوم دنیایی پنهان و پیچیده است که نقش حیاتی در سلامت و بیماری انسان دارد. پیشرفت فناوری‌های توالی‌یابی و تحلیل داده‌ها، چشم‌اندازهای تازه‌ای برای شناخت بهتر این جوامع میکروبی ایجاد کرده و بدون شک در سال‌های آینده، بخش جدایی‌ناپذیر پزشکی فردمحور خواهد بود.
منابع پیشنهادی
Human Microbiome Project, NIH
Nature Reviews Microbiology
Knight, R. et al. Follow Your Gut: The Enormous Impact of Tiny Microbes
